Hitz jakin batzuk gehiegi eta ez oso egoki erabiltzeak jatorrian izan zuten esanahia galtzeko arriskua ekarri ohi du. Horixe da “inklusio” edo “inklusibo” terminoaren kasua, gaur egun kontzeptu eta esparru ugari apaintzeko erabiltzen dena, hala nola kultura, enpleguan, hirian, hezkuntzan eta abar, hautatutako bidearen eta erdietsitako helburuen inguruko gogobetetasun irudi atsegina ezagutzera emateko asmoz.
Zalantzazkoa da, alabaina, erabilera hutsa benetan terminoaren edukiaren mamiari lotzen zaion, edo erabiltzen dutenek benetan ote dituzten nabarmenki beretzen dituzten asmoak. Bidezkoa da, horrenbestez, desgaitasunaren esparruan gizarte inklusioa nola definitzen den gogoraraztea. Hala, 1/2013 Legegintzako Errege Dekretuak, azaroaren 29koak, desgaitasuna duten pertsonen eskubideei eta haien gizarteratzeari buruzko Lege Orokorraren Testu Bategina onartzen duenak, adierazten duenez, “printzipio honen bidez, gizarteak guztien onerako eta gizartearen kohesiorako balio konpartituak sustatzen ditu, eta bide ematen du desgaitasunen bat duten pertsona guztiek aukera izan dezaten bizimodu politikoan, ekonomikoan, gizartekoan, hezkuntzakoan, lanekoan eta kulturakoan osoki parte har dezaten eta gainerakoekiko berdintasunezko bizi-baldintzak goza ditzaten”.
Bi dira, horrenbestez, gizarte inklusioaren funtsezko elementuak. Alde batetik, pertsona guztiek bizimodu politikoan, ekonomikoan, gizartekoan, hezkuntzakoan, lanekoan eta kulturakoan osoki parte hartzeko eskubidea, hots, inongo murrizketarik gabe; eta, bestetik, gainerako pertsonekin berdintasun baldintzetan egiteko eskubidea, hau da, inolako diskriminaziorik jasan gabe. Halaber, gizarte inklusioaren printzipioa hertsiki loturik dago normalizazioaren printzipioari, baldintza berdintasunean bizi izateko eskubide gisa ulertua, beste edozein pertsonarentzat erabilgarri dauden leku, esparru, ondasun eta zerbitzuak irispidean izanda.
Ezin dira inklusibotzat jo, hortaz, herritar guztiek berdintasun baldintzetan partekatzen dituzten esparru eta baliabideak irispidean izatea eta gozatzea bermatu beharrean, hezkuntzan, enpleguan, bizi ereduetan edo komunitatearen baliabide, ondasun eta zerbitzuen erabilera soilean espazio bereizleak eta baztertzaileak sortzen dituzten politikak edo neurriak.
Politika publikoen ikusmolde inklusiboa izan behar denaren edo izan beharko lukeenaren oinarriak ezarri ondoren, geure buruari galde geniezaioke zer eginkizun bete beharko lukeen Donostiak herritar guztien aukera berdintasuna modu erreal eta eraginkorrean bermatuko duen hiriaren diseinuan.
Donostiako Udalak bere eskumenak egikaritzen bete ditzakeen neurriak eta ekintzak bezainbeste erantzun daude. Desgaitasuna duten pertsonen esparruan, esaterako, lan ingurune irekian, irisgarrian eta inklusiboan enplegua sortzera bideratutako enplegu politikak bermatu beharko lituzke, Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazioarteko Konbentzioak adierazten duen moduan, segregazioa, desparekotasuna eta bazterketa sortzen duen enplegu babestuaren eredua finkatzen eta garatzen lagundu beharrean. Gizarte politiketatik bere eskudantzien neurrian bultzatu beharko luke, halaber, bizi eredu independentearen ezagutza eta garapena, desgaitasuna duten pertsonek aukera izan dezaten non, nola eta norekin bizi nahi duten askatasunez hautatzeko eskubidea gauzatzeko, bizi sistema espezifiko baten arabera bizitzera behartuta egon ez daitezen eta, horrenbestez, historikoki desgaitasuna duten pertsonekin lotu den egoitza eredua lehentasunezko baliabide gisa atzean uzteko.
Alabaina, udal ikuspegitik garrantzi berezia duen esparru bat dago pertsona guztien gizarte inklusioa benetan bermatzeko, baita hiriaren izaera inklusiboa ziurtatzeko ere: irisgarritasun unibertsala. Hainbat mailatako arau ugaritan ezagumendu zabala duen eskubide horrek erronka ugari planteatzen ditu, oraindik ere, Donostian benetan eta eraginkortasunez betetzera iristeko.
.jpg)
Irisgarritasuna sustatzen duen Legea (abenduaren 4ko 20/1997) onartu zenetik hogei urte baino gehiago igaro diren arren, oraindik ere pertsona asko dira produktu, ondasun, ingurune eta zerbitzu askotarako irispidea izateko oinarrizko eskubidea egikaritzerik ez dutenak, egunero sortzen dira diskriminazio eta bazterketa egoerak, eta horrek urrun kokatzen gaitu hiri bete-betean inklusiboa izatetik.
Adibide ugari aipa genitzake gaur egun irisgarritasun unibertsalaren inguruan dauden gabeziak egiaztatzeko. Etxebizitzaren esparruan, esaterako, Etxegintzak Donostiako Etxebizitza Plana prestatzeko egin duen diagnostikoak adierazten duenez, hirian igogailurik gabeko 1.623 eraikin kolektibo daude eta horietan 29.045 pertsona bizi dira, horietatik 5.034 pertsona 65 urtetik gorakoak (hiriko biztanleen % 2,7). Era berean, adibide asko eman litezke garraioa, eraikuntza, merkataritza erabilerako establezimenduak, teknologia eta turismo baliabideak bezalako askotariko esparruetan, non ez baitira bermatzen behar diren bezalako irisgarritasun baldintzak. Horren ondorioz, biztanle askori eragozten zaie komunitatearen baliabideak eskuratzeko eta gozatzeko aukera, eta horrek desparekotasun egoerak sortzen ditu.
Egiaztatutako datu edo esperientzietatik haratago, alabaina, kezkagarria da instituzioek behar besteko konpromisoa ez hartzea irisgarritasun unibertsala herritar guztien eskubide gisa erabakitasunez defendatzeko. Izan ere, horrela sortzen den errealitatean bata bestearen ondotik etortzen dira aurrerapenak, baina ezagumendu zabala duen oinarrizko eskubide hori osoki eta eraginkortasunez betetzea ahalbidetuko lukeen jauzi kuantitatiboa ez da egiten.
Egoera hori funtsezko bi faktoretan islatzen da. Alde batetik, irisgarritasun unibertsala neurri txikian hartzea hiriarentzat izaera estrategikoa duten proiektuak diseinatzerakoan kontuan izan beharreko funtsezko elementutzat. Hortaz, ez da betetzen diseinu unibertsalaren edo pertsona guztientzako diseinuaren printzipioa. Izan ere, pertsona guztien berdintasunaren, inklusioaren eta oinarrizko eskubidearen izenean, ezin da onartu eta ez da onartu behar pertsona guztiek eskura izateko eta gozatzeko aukera bermatzen ez duen proiekturik edo jarduketarik diseinatzea, haien maila dena dela ere. Beraz, proiektuek irisgarriak behar dute izan, edo, bestela ez dira halakotzat hartu behar.
Bestalde, gabezia larria dago desgaitasuna duten pertsonak ordezkatzen dituzten erakundeek irisgarritasun unibertsala sustatzeko politikak diseinatzen, gauzatzen eta ebaluatzen parte hartzeari dagokionez. Aholku kontseiluetan parte hartzean edo garrantzi handiagoko edo txikiagoko parte hartzeko prozesuetan izatean oinarritutako bide tradizionalez haratago, ezinbestekoa da esparru instituzionaletik bultzatzea hirugarren sektore sozialak benetan eta eraginkortasunez parte har dezan irisgarritasun unibertsala sustatzera bideratutako politikak eta ekintza ildoak diseinatzen, gauzatzen, horien jarraipena egiten eta ebaluatzen. Horretan sakondu beharra dago, gaur egun ezagututa dauden eskubideak bultzatzen dituzten erakundeak baitira, eta ahalmena baitute jakintza teknikoa, irisgarritasuna sustatzeko esperientzia eta eskuratu ezin diren eta, hortaz, bazterketa sortzen duten produktu, ondasun, ingurune eta zerbitzuak izatea gogorrago jasan ohi duen biztanleriaren zati baten ordezkagarritasuna batzeko.
Eta behar-beharrezkoa izanik esparru instituzionaletik ikusmolde inklusibo garbia duten neurriak eta proiektuak bultzatzea, norabide berean bideratzen den gizarte baten esparruan egin behar da hori, hots, aniztasunarekiko jarrera irekia duen gizarte batean, berdintasun printzipioaren aldeko apustua eginez gizabidezko beligerantziatik aurre egiteko kalteberatasun egoera larrienean dauden pertsonen gizarte bazterketako egoerei. Eta gizartea transformatzeko lan hori Donostiako gizartea osatzen duten eragile guztien arteko lankidetzatik besterik ezin izango da egin, horien guztien erantzukizuna baita, inongo zalantzarik gabe, herritar guztiei ezagututako oinarrizko eskubideen eraginkortasunean aurrera egitea.
Azken batean, Donostiak garrantzizko esparru askotan proiekta dezake benetako ikusmolde inklusiboa, bertan bizi diren pertsonen eta, turismo erreferente denez, bisitatzen dutenen aukera berdintasuna bermatuko duen hiria eraikitzeko konpromiso egiazkoa eta eraginkorra duela erakusteko. Eta 2030 Estrategia prestatzea aukera paregabea izan daiteke, inklusioaren zeharkako eta dimentsio anitzeko ikusmoldearen bitartez, Donostia desparekotasuna desagerraraztearen eta justizia eta ekitate sozialean oinarritutako gizartea sustatzearen aldeko apustua egiten duten hirien abangoardian kokatzea ahalbidetuko duten ildoak, proiektuak eta ikusmoldeak txertatzeko.
elkartu (Gipuzkoako Gutxitasun Fisikoa duten Pertsonen Federazio Koordinatzailea)
Ondorengo inprimakia bete eta komentatu post hau:
Baby boomaren belaunaldiak (joan den mendean 50eko eta 70eko hamarkadetan jaiotako pertsonak) urteak daramatza pixkanaka 65 urte edo gehiagoko biztanleria-kohortean sartzen, eta hala izaten jarraituko du hurrengo bosturtekoan: 30.000 pertsona baino gehiago urtean Euskadin, eta 600.000 baino gehiago estatuan.
Iruzkinak
Estoy totalmente de acuerdo . Hay comercios, servicios, etc que no tienen accesibilidad y algunos son muuuy recientes.